A VİTAMİNİ (Retinol, Retinal, Retinoik asit)
Bütün omurgalı canlıların, A vitaminine veya onun ön maddesi olan karotene ihtiyacı vardır. β-karoten intestinal mukoza hücrelerinde vitamin A şekline dönüşür. Vitamin A (Retinol) besinlerle alınabilir veya bitki karoteninden vücutta sentezlenebilir.
Fonksiyonları:
- Dokuların büyümesi ve onarımı için gereklidir. Hücre gelişmesine katkı sağlar.
- Ağız, burun, boğaz ve akciğerlerin hücre zarlarını koruyucudur.
- Kemik dokusuna ve diş oluşumunahizmet eder ve üreme sisteminin gelişiminde yardımcıdır.
- Gözlerinizin karanlıkta normal olarak görmesine ve alacakaranlığa alışmasına yardım eder. Görme bozukluklarına karşı koruyucudur.
- Epitel (barsak,deri vb) dokuların sağlıklı bir şekilde devamlılığını sağlayarak, enfeksiyonlara karşı korur. Hastalıklara yakalanma riskini düşürür. Bağışıklığa katkısı vardır.
- Beta-karotenden zengin beslenme akciğer ve bazı ağız kanserleri oluşma riskini azalttığı bazı çalışmalarda görülmüştür.
A vitamini vücutta depo edilen bir vitamindir. Bu nedenle yetersizlik belirtileri, uzun süre A vitamini alınmadığında görülür. A vitamini karaciğerde depolandığı için yetişkinlerde yetersizlik belirtileri 1-2 yıl içinde görülmeye başlar.
- Gece körlüğü (Night blindness)
- Bakarkörlük
- Deri kuruluğu
- Bağışıklık Sistemi fonksiyon bozukluğu
- Yoksulluk alanlarında önde gelen körlük nedenidir
- Dişlerde ve diş etlerinde gelişme bozuklukları
- Pürüzlü kuru ve kepekli deri
- Yetersizliği sindirim organlarında da kendini göstermekte ve mide yaraları oluşabilmektedir.
A vitamini yetersizliğinde çocuklarda normal büyüme ve gelişme sağlanamamaktadır. Özellikle çocuklarda sık görülen enfeksiyon hastalıkları, vücut direncinin düşük olması büyümede gerilik görülebilir.
A vitamininden yeterli beslenen bir birey günlük ihtiyacın 10 katı kadar A vitamini alırsa vücutta zehirlenme etkisi görülür. İlk belirtileri baş ağrısı, baş dönmesi, kusma olabilir.
Fazla alınmasında karaciğerde büyüme, eklemlerde ağrı, baş ağrısı, kuru ve pul pul dökülen deri, kusma ve iştah kaybı (anoreksiya sebebi olabilir), uzun kemiklerde kalınlaşma, saç dökülmesi, deride sararma ve kafa içi basıncın artması, sinir sisteminde hasar ve doğumsal bozukluklar da gözlenebilir.
En Zengin Kaynakları:
A vitamini en çok hayvansal besinlerde ve özellikle balıkların karaciğer yağlarında bulunur. Süt, tereyağı, yumurta, havuç, domates, kayısı gibi besinlerde de vardır. Bitkisel yiyeceklerde karoten şeklinde alınır, hayvansal dokulardaki A vitamini retinol şeklinde bulunur. İhtiyaç yetişkin erkek için 1000 mcg, kadın için 800 mcg’dır.